Wat is een familieopstelling?
Een familieopstelling is een bijzondere werkvorm binnen Systemisch Werk die helpt om verborgen dynamieken en verstrikkingen binnen families zichtbaar te maken.
Veel persoonlijke problemen en uitdagingen vinden hun oorsprong niet alleen in het eigen leven, maar diep in het familiesysteem waartoe we behoren.
Familieopstellingen maken deze onbewuste verbindingen voelbaar en bieden een nieuwe ingang naar inzicht, heling en persoonlijke groei.
Een familieopstelling, is een opstelling met betrekking tot het familiesysteem. Het is een ruimtelijke weergave van het familiesysteem. Een opstelling geeft een andere kijk op de oorzaken van bepaalde emoties of gedrag. Het maakt het onzichtbare zichtbaar.
Met representanten of objecten maak je een zogenaamde ruimtelijke opstelling. Je zet jouw innerlijke beeld neer waar je vervolgens van een afstand naar kunt kijken. Je maakt in principe een levende foto van jouw innerlijk beeld. Hierdoor worden onbewuste verbanden en patronen zichtbaar.
Vraagstukken en thema's
In een familieopstelling wordt een vraagstuk of thema letterlijk in de ruimte neergezet.
Elementen zoals ouders, grootouders, broers, zussen of belangrijke gebeurtenissen worden gerepresenteerd door mensen (representanten) of objecten. Ook kun je denken aan meer abstracte begrippen zoals het opstellen van het verlangen, doelen, de oorlog of emoties.
Tijdens een opstelling wordt zichtbaar:
welke verstrikkingen en loyaliteiten spelen,
welke belastingen uit vorige generaties doorwerken,
welke plek iemand inneemt binnen het familiesysteem.
Het proces onthult vaak verrassende en diepgaande inzichten, die met het verstand alleen moeilijk te bereiken zijn.
Hoe werkt een familieopstelling?
Een opstelling begint meestal met een korte vraag of thema van de cliënt, ook wel genoemd de vraaginbrenger. De begeleider of de vraaginbrenger kiest vervolgens representanten voor de relevante familieleden of elementen. De cliënt plaatst hen intuïtief in de ruimte en vanaf dat moment wordt zichtbaar hoe de onderlinge relaties en dynamieken spelen.
Via de houding, bewegingen en gevoelens van de representanten ontstaat inzicht in onder andere:
verstoorde ordeningen,
overgenomen lasten,
geblokkeerde liefdesstromen.
De begeleider ondersteunt het proces, zodat er helende bewegingen kunnen ontstaan – bewegingen die het systeem naar meer rust, balans en liefde brengen.
De oorsprong van familieopstellingen
Familieopstellingen zijn ontwikkeld door Bert Hellinger in de jaren ’70 en ’80.
Door jarenlang werken met families ontdekte hij universele systemische principes, zoals:
Iedereen heeft recht op een plek binnen het systeem.
Geven en nemen moeten in balans zijn.
De natuurlijke ordening van generaties dient gerespecteerd te worden.
Tree Eleven werkt met 5 basisprincipes, namelijk:
Binding – Erbij horen: iedereen heeft recht op een plek in het systeem. Niemand mag worden vergeten of worden uitgesloten.
Ordening: iedereen heeft binnen het systeem een unieke eigen plek met de daarbij horende verantwoordelijkheid.
Balans van geven en nemen: de uitwisseling moet in evenwicht zijn en dat betekent afstemmen en voeling hebben voor de juiste maat waarbij men zich gewaardeerd voelt.
Erkennen: het gegeven nemen zoals het is. Het zichtbaar maken van wat er speelt en gespeeld heeft.
Bestemming en eindigheid: bewust zijn van het bestaansrecht en onder ogen zien dat de bestemming eindig is. Insluiten van eindigheid en afscheid.
Wanneer deze principes verstoord zijn, kan dat leiden tot persoonlijke problemen zoals angsten, depressies, relatieproblemen of een gevoel van leegte.
Door het opstellen en erkennen van de werkelijke dynamiek, kan er opnieuw stroming en verbinding ontstaan.
Wanneer kies je voor een familieopstelling?
Een familieopstelling kan waardevol zijn bij onder andere:
hardnekkige relatieproblemen,
terugkerende patronen in werk of privé,
gevoelens van onrust, depressie of angst,
problemen met ouders of kinderen,
het verwerken van verlies of trauma,
identiteitsvragen of zingevingsvragen.
Vaak bieden opstellingen inzichten die verder reiken dan rationeel begrijpen mogelijk maakt.
Wat levert een familieopstelling op?
De ervaring van een familieopstelling kan:
inzicht geven in jouw plek binnen het familiesysteem,
helderheid bieden over patronen die je onbewust herhaalt,
verstrikkingen loslaten,
meer innerlijke rust en verbondenheid brengen,
ruimte maken voor nieuwe keuzes en bewegingen.
Zoals Els van Steijn mooi verwoordt (De Fontein, 2020):
“Je plek innemen in je familiesysteem geeft je toegang tot een diepe bron van kracht en levensenergie.”
Familieopstellingen en Systemisch Werk
Familieopstellingen vormen een van de bekendste methodieken binnen Systemisch Werk.
Ze maken de kracht van systemisch kijken en werken op een directe, invoelbare manier zichtbaar.
Of je nu als cliënt een persoonlijke vraag onderzoekt of als professional deze methode wilt leren begeleiden:
de wijsheid en inzichten die familieopstellingen bieden, werken vaak nog jarenlang door.
Wil jij leren werken met familieopstellingen?
In onze opleiding Systemisch Werk leer je niet alleen de theorie achter systemen en dynamieken, maar ook hoe je familieopstellingen professioneel begeleidt.
Ontdek hoe je anderen kunt ondersteunen in hun zoektocht naar helderheid, verbinding en kracht.
👉 Bekijk hier onze opleiding Systemisch Werk en Familieopstellingen.
Samenvatting: Wat is een familieopstelling?
Familieopstellingen maken verborgen dynamieken in families zichtbaar.
Ze bieden inzicht, heling en ruimte voor nieuwe bewegingen.
Bert Hellinger ontwikkelde deze methode op basis van universele systemische principes.
Een familieopstelling kan helpen bij persoonlijke, relationele en existentiële vraagstukken.
