Het aanleren van nieuwe vaardigheden gaat via een vast patroon. Zo heeft Maslow in 1954 vier fasen onderscheiden met betrekking tot het je eigen maken van nieuwe kennis, vaardigheden of competenties. In deze vier leerfasen maakt hij daarbij een verschil tussen bewust & onbewust en bekwaam & onbekwaam. De leerfasen van Maslow worden ook weleens het NLP vierstaps leermodel genoemd.
Het bewuste
Zo is je bewuste geest dat gedeelte dat zich op een willekeurig moment van de dingen in en buiten je bewust is. Het bewuste brein gebruik je bij praten, logisch denken, analyseren, beslissingen overdenken en bijvoorbeeld plannen. In de westerse samenleving ‘overschatten’ we vaak ons bewuste brein. We hechten veel waarde aan ratio en het rationeel analyseren en nemen van beslissingen. Terwijl juist het onbewuste enorm krachtig is en het meeste ‘aankan’.
Het onbewuste
Het onbewuste brein gebruiken we bij het verwerken van grote hoeveelheden informatie, maar ook bij gedachtes, emoties, overtuigingen, intuïtie, creativiteit, verbeelding, inspiratie, herinneringen en het bevat een enorme hoeveelheid opgeslagen kennis. Ook zorgt het onbewuste voor onze automatische processen, zoals ademhalen en het regelen van de hartslag. Vergelijk het met een machine die werkt op automatismen.
Het onbewuste is veel wijzer dan het bewuste en doet heel erg veel voor ons. Een van de belangrijkste stappen in het leerproces van onze groei, is te leren vertrouwen op ons onbewuste.
De ijsberg
Je zou het bewuste kunnen vergelijken met het topje van een ijsberg. Het onbewuste is dan de overige 95% van de ijsmassa die zich onder het water bevindt. Dat betekent dat we meestal onbewust handelen. Ons leren en ons gedrag vindt dus voornamelijk plaats op dit onbewuste niveau.
Samengevat betekent dat, dat als we ons bewustzijn gebruiken, we slechts het puntje van de ijsberg gebruiken. Om iets aan of af te leren is het daarom belangrijk om van iets onbewusts bewust te worden om later door oefening deze vaardigheid weer onbewust maar bekwaam te kunnen uitvoeren. De begrippen bewust en onbewust vormen daarmee de kern van het leerproces, dat traditioneel wordt weergegeven in vier stappen. Zie hieronder de 4 leerfasen van Maslow, oftewel het vierstaps leermodel
Het vierstaps leermodel met de leerfasen van Maslow
Fase 1: Onbewust Onbekwaam
In deze eerste fase weet je niet dat je iets niet kunt en je weet ook niet dat je dit (nog) niet weet. Je bent je er niet bewust van dat een bepaald gedrag niet effectief is in een bepaalde situatie of dat het überhaupt bestaat. Ik maak hier graag de vergelijking met kinderen. Als kind besef je bijvoorbeeld nog niet dat je kunt autorijden. Van een afstandje lijkt het wellicht simpel, maar je hebt nog geen idee of het makkelijk of moeilijk is. Of je leest enkele boeken over een bepaald thema. Pas als je er actief mee aan de slag gaat, kom je er achter dat je nog weinig weet of dat je het nog niet kan.
- Je weet nog niet dat je het niet makkelijk vindt om voor een grote groep te presenteren.
- Je weet nog niet dat je tijdens een onderhandelingsgesprek, nog onbekwaam bent om jouw eigen belang op een effectieve manier duidelijk te maken.
Fase 2: Bewust Onbekwaam
In deze tweede fase word je je bewust van wat je nog niet kunt. Als je begint te leren ontdek je al snel je beperkingen. Je weet nu hoeveel je nog niet weet van het desbetreffende onderwerp en daardoor wordt het duidelijk wat je nog niet kunt of merk je dat je het nog niet makkelijk vindt. Je bent nu bewust onbekwaam geworden. Zo start je bijvoorbeeld met rijlessen en merk je dat alle handelingen tegelijk uitvoeren toch best wel lastig is. Dit voelt vaak ongemakkelijk, en het kost ook nog veel (bewuste) aandacht. Hier komt voor velen een belangrijk keuzemoment. Stop ik ermee of kies ik ervoor om verder te leren.
- Tijdens jouw eerste presentatie kom je erachter dat je het niet makkelijk vindt om voor een grote groep te presenteren. Je merkt dat je spanning ervoor zorgt dat je te snel gaat praten en een aantal dingen vergeet.
- Tijdens een oefengesprek merk je op dat je tijdens een onderhandelingsgesprek, nog onbekwaam bent om jouw eigen belang op een effectieve manier duidelijk te maken. Wat wil ik zelf eigenlijk? En hoe zeg ik dat op een manier zonder dat ik zenuwachtig word?
Fase 3: Bewust Bekwaam
Je hebt nu geleerd hoe en je gaat oefenen. Zo ben je in deze derde fase op het punt gekomen dat je de nieuwe vaardigheid kunt uitvoeren, maar je hebt daar nog wel je concentratie bij nodig. Het kost je daarom nog veel energie. Door deze handeling vaak te herhalen merk je gaandeweg dat je er steeds minder aandacht aan hoeft te geven. Je merkt bijvoorbeeld dat je nu in staat bent om auto te rijden en dat je nog bewust je aandacht nodig hebt om al deze handelingen uit te voeren.
- Nadat je je presentatie een paar keer geoefend hebt, merk je al dat je een stuk rustiger bent en dat je makkelijker uit je woorden komt. Je hebt nog wel een briefje met enkele steekwoorden nodig en je moet je zelf eraan herinneren om af en toe ook even het publiek in te kijken.
- Je hebt het onderhandelingsgesprek een paar keer geoefend. Je weet wat jij belangrijk vindt en je hebt ook enkele mogelijkheden uitgeschreven die je meeneemt naar het gesprek. Dit moet goed komen, maar het blijft nog spannend.
Fase 4: Onbewust Bekwaam
Ten slotte als je volhoudt, oefent en de vaardigheid regelmatig herhaalt dan kom je in de laatste fase. Je hoeft dan niet meer (bewust) na te denken om de vaardigheid uit te voeren. Je doet het gewoon. Het vormt een nieuwe gewoonte, een automatisme. Je hebt nu regelmatig autogereden en je doet de meeste handelingen nu vanzelf. Je hebt zelfs ruimte om ook andere (leer)processen ernaast te doen, zoals het voeren van een gesprek of genieten van de mooie omgeving.
- Presentaties? Appeltje-eitje. Je hebt de afgelopen jaren vele presentaties gegeven en je merkt dat het je goed afgaat. Waar je vroeger er echt nog voor moest gaan zitten, kun je nu spontaan opstaan en een presentatie of speech houden. Je kijkt mensen op een natuurlijke manier aan, en die opbouw, dat gaat eigenlijk automatisch.
- Je merkt dat jij resultaten behaalt. Hoe dat komt? Het is nu een gewoonte om erbij stil te staan wat JIJ wilt en als het dan ter sprake komt dan deel je jouw verlangen of jouw belang ook met gemak. Waarom zou je dat niet doen, toch?
Door middel van het doorlopen van dit vierstaps leermodel aan de hand van de leerfasen van Maslow, word jij op den duur een ware meester in deze vaardigheid. Je kan deze vaardigheid daarom uitvoeren op de automatische piloot en achteraf ook nog uitleggen wat je nu precies gedaan hebt. Je bent dan op een bewuste manier onbewust bekwaam.
Het vierstaps leermodel met de leerfasen van Maslow gebruiken om iets af te leren
Deze stappen hebben betrekking op het leren van een nieuwe vaardigheid. Maar we hebben natuurlijk in ons leven ook voorbeelden van vaardigheden die ons niet meer helpen en van gedrag dat we dus juist willen afleren. In dat geval loop je de fases terug uit.
Wil jij nieuwe vaardigheden aanleren of afleren of wil jij meer weten over het vierstaps leermodel met de leerfasen van Maslow? Neem dan contact met me op of vraag een vrijblijvend gesprek aan.
Ontdek de kracht van NLP
Groei op het gebied van bewustwording, persoonlijk leiderschap en communicatie, zodat jij beter in staat bent om de voor jouw gewenste resultaten te behalen.
Download nu het e-book NLP voor Professionals.
